بررسی نقش برنامه‌ریزی محله‌مبنا در تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای (مطالعۀ موردی: محلۀ حسینیۀ زنجان)

طی دهه‌های اخیر رشد شتابان شهرنشینی و پیامدهای آن موجب شده است که خردترین واحد برنامه‌ریزی فضایی یعنی محله، در مرکز توجه مدیران و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد. در ایران، طی دهه‌های گذشته، مقیاس محله حلقۀ مغفول در نظام رسمی‌ برنامه‌ریزی فضایی بوده است. شهر زنجان به‌عنوان یکی از شهرهای قدیمی ایران، از دهۀ 1340 شمسی، شاهد رشد شتابان شهرنشینی بوده است و این مسئله، با رکود کیفیت محیطی محلات شهری آن همراه شده است. به‌ طوری که محلات قدیمی و تاریخی شهر، به دلیل مشکلات کارکردی و کالبدی، به ناسازواره‌ای که ساکنان خود را تهدید می‌کنند، تبدیل شده‌اند. با توجه به فقدان رویکرد برنامه‌ریزی در سطح محلات شهری، ضروری است به مقیاس محله‌ای در برنامه‌ریزی شهری توجه شود؛ از این رو، هدف این پژوهش ارزیابی نقش برنامه‌ریزی محله‌مبنا در توسعۀ پایدار شهری است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، از نوع توصیفی - تحلیلی است. قلمرو پژوهش محلۀ حسینیۀ زنجان و جامعۀ آماری پژوهش، جمعیت ساکن این محله 5055 نفر است که با استفاده از روش کوکران، 357 نمونه برای فرایند پرسشگری در سال 1394 انتخاب شده‌اند. پایایی ابزار به روش آلفای کرونباخ 88.3 محاسبه شده است. از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی مانند آزمون هم‌بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین متغیرهای برنامه‌ریزی محله‌ای با توسعۀ محله‌ای رابطۀ مثبتی وجود دارد. همچنین برنامه‌ریزی محله‌ای با ضریب تأثیر 0.458، بیشترین تأثیر را بر تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای دارد. نتیجه اینکه‌، تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای مستلزم به‌کارگیری برنامه‌ریزی فضایی در مقیاس محله‌ای است.